Postmodern ve modern romanın farklılıkları

Değerli Dostlarım

Roman konusunda en çok sorulan sorulardan biri postmodern romanın ne olduğu ve modern romanla arasındaki yapısal farklılık. Bu soruyu bu yöndeki birikimim ölçüsünde yanıtlamaya çalıştım. Yanı sıra postmodern romanı temelden açıklamaya çalıştım. Umarım aydınlanacaksınız. Saygılarımla.

Post-Modern roman:

Post-modern roman için üstü kapalı bir ifade ve üst kurmaca diye söz edilse de, pek doğru değildir.  Çünkü böyle bir anlatma biçimi sadece Post-modern romana has bir anlatım biçimi değildir. Aynı özelliklerin bilim kurgu /fantastik ve büyülü kurgular için de geçerli olduğunu söyleyebiliriz.

Bu türlerin en önemli özelliği gerçekliği reddetmeleridir. O nedenle aralarında bir sınır olması söz konusu değildir.

Post-Modern romanlar yapısal açıdan karmaşık, zaman zaman da anlamsız denebilecek hikâyeleri dokularında taşıdıkları için yeterli albeniyi, yani heyecanı yakalayamamıştır.

Bu özründen ötürü Postmodernistler,modernistlerin anlatma biçemlerine müracaat etmek zorunda kalmışlardır. Bu romanlar yapısal olarak daha çok:

-değişik türlerden alınan haber türleri,

-ansiklopedik bilgiler

-şiir ve özlü sözler gibi anlamlı metin parçalarını dokularında taşırlar.

Bu parçaları romanlarına koyarak, yazımın anlamına hem artist’sel rol verirler, hem de roman için yazımın can damarı sayılan estetiği yakalarlar.

Ne var ki; bunu yaparken bile, işin duygu yüklü derinliğine inmeyip, yüzeysel anlatmayı yeğlerler.

Çünkü onlar için roman bir sanat eseri değil, eğlence aracıdır. O nedenle derinliğe inip uzun araştırmalara girmeyi, felsefe yapmayı gerek görmezler. Sadece değişik dünya görüşlerinden derledikleri imgelerle yarattıkları romanları, sanat değeri yüksek bir anlatımdan öteye, daha çok, bir eğlence biçimine, karnaval havasına indirgemeye çalışırlar.

Ama son yıllarda bundan da sonuç alamadıklarından başka bir çıkış yolu aradıkları bilinmektedir. Bu çalışma ne kadar başarılıdır bilemiyorum. Çünkü ben yaşadığımız süreçte romanın anlatım ve teknik yönünden sıkıntı çektiğine fazla inanmıyorum. Anlatıma dayalı olayı güzel anlatırsan, sıkıntı olmaz. Sanırım bunu söyleyenler tipik bir üslupla farklılık yaratarak kendilerini üstün görme, o ölçüde de pazar payı yaratmanın derdindeler.

Ulus olarak edebiyatın her yeniliğine açığız. O nedenle bir ölçme gücümüz var. Onun için Türk roman okuyucuları, okuduğu öykünün gizemini mutlaka çözmeye, onunla içli dışlı olmaya hatta benzerini yaşamaya çalışır. Eğer bu yakınlık isteğini okuduğu romanlarda bulamazsa, kitabı okumaktan vazgeçer.

Post modern roman için gerçeklikten uzaklaşarak, amacı daha farklı bir yöntemle anlatmak, dolayısıyla romanın modern doku bağlarını sorgulamak ve gevşetmek şeklinde de bir değerlendirme yapabiliriz.

Post- Modern roman için şöyle de düşünmek mümkün:

-Batıda modern romanın gerçeklik krizine bir tepki olarak doğmuştur. Çünkü gerçeklik, çağsal toplumların objektif anlatımlarıdır.

Ne yazık ki bu durum yeterince yansıtılamamıştır. Bazen yansıtıldığı söylense de pek inandırıcı değildir. Her ne kadar unutulmayan yazınlar arasına girse de yeterince afişe edilememiştir. Bu nedenle sürecini tamamladığı damgasını yemiştir.

Ama bu sav inandırıcı değildir. Bazı yayınevlerinin duygusallığı yani çok kazanma hırsı işi buraya taşımıştır. Oysa neden ne olursa olsun, post- modern roman artık oturmuş bir roman türüdür.

 Çünkü günümüzde yazılan modern roman, “Nasıl ve Niçin” sorularına yanıt ararken, Post-modern roman sadece “NE” sorusuna yanıt aramaktadır.

Bu nedenle Batı edebiyatının akıl kavramına, 1942 yılından itibaren –akıl üstü bir tepki- olarak doğan postmodernizm tarzının ülkemizde 1960 yılından itibaren uygulanmaya başlandığı bilinir.

Genel olarak yapısında şu özellikleri taşımaktadır:

-      Belirsizlik, yani anlatı gevşek bir dokuya sahip olmakla birlikte, hikâyenin yönü de belirsizdir.

-      Ele alınan konularda pek bütünleşeme yönü bulunmaz, konuların parçalama yönü daha ağır basar.

-      Her parçayı tek tek ele alan bir yöntemi vardır.

-      Gerçek dışıdır, yani irrealisttir.

-      Anlatım gösteri ve planlamadan uzaktır.

-      Gerçek anlam dışında da anlam taşır, yani alaycı, şakacıdır. Öteki adıyla ironiktir.

-      Var olanı şekilsizleştirip, istediği biçimiyle yeniden kurgular.

-      Doğayı, canlıları, karakterleri yeniden yaratır.

-      Anlatımın bir hikâye ya da eğlence olduğunu özellikle belirtir.

-      Anlatıda bir mesaj vermeyi amaç edinmez.

-      Anlatının duygu yönü, asla derinliğe inmez, hep yüzeysel seyreder.

=================================

Modern romanın özellikleri:

1-Anlatım yönüyle hep ileriye dönük bir anlatı biçimi arz eder. Bu ileriye dönüklük, Post- Modern romanın ortaya çıkmasıyla daha da netleşip ortaya çıkmıştır.

Anlatım, bakış açısı, betimleme, mektup tekniği, Özetleme tekniği, geriye dönüş tekniği, montaj tekniği, otobiyografik teknik, laytmotif tekniği, bilim akımı tekniği gibi yazım tekniklerini yapısında barındırdığı gibi, çok zaman da bu tekniklerden kendisine gerekli olanı taşır. Bu demektir ki; her roman yazın tekniklerinin tamamını taşıyacaktır.

 Modern romana düşün açısından baktığımızda;

-Olaya bütünsel olarak yaklaşır.

-Yazın sanatını bir eğlence olarak değil, aksine bir sanat uğraş alanı olarak benimser.

- Konu anlatımlarında yukarıda sayılan yazım tekniklerinden gereği duyduğunu oranına uyarak uygular.

-Modern romanda şimdiki zaman bir görecedir. O, daha çok geçmişten beslenir. Gelecekle de bağlantı kurar. Ben buna “Geçmişi içinde bulunduğu zamanla harmanlayıp, geleceğe sunmak” diyorum.

-Modern roman her ne kadar yazım kurallarını uygulamaya çalışsa da,  bazı dil kurallarında da tutucu değildir. Gelişen olay ve şartlara göre kurallarda esneklik gösterebilir.

Nasıl?

Yeri gelir cümleyi parçalar, yeri gelir devrik cümle kurar, yeri gelir noktalı işaretleriyle amacını anlatmaya çalışır.